|
Ҳарбий иттифоқлар
Иттифоқ деб луғатда аҳд ва дўстликка айтилади. Лекин иттифоқ сўзи ҳозирда кўпроқ ҳарбий шартномаларга нисбатан хос қўлланадиган терминга айланиб қолди. Ҳарбий иттифоқлар икки ёки кўп давлат ўртасида тузиладиган келишувлар бўлиб, улар бўйича ўша икки давлат армиялари муштарак душманга қарши биргаликда жанг қиладиган бўлади ёки ҳарбий маълумотлар ва ҳарбий қуроллар ўзаро алмашинадиган бўлади ёки икки давлатдан бири урушга кирадиган бўлса иккинчиси ҳам у билан бирга урушга киришини ўзаро маслаҳат қилишади. Иккинчи давлатнинг урушга кириши ёки кирмаслиги шу икки давлат қайсинисини манфаат деб билса шунга қараб бўлади. Бу иттифоқлар икки давлат ўртасида тузиладиган икки ёқлама шартномалар бўлиши мумкин ёки уч ёки кўп давлатлар ўртасида тузилиши ҳам мумкин. Лекин бу шартномаларда шу шартномадаги давлатлардан бирига қилинган тажовуз уларнинг ҳаммасига қилинган тажовуз деб ҳисобланмайди. Балки агар улардан бирига тажовуз юз берса тажовуз қилинган шу давлат ўзи ҳарбий иттифоқ тузган ўша давлатлар билан ўзаро маслаҳат қилади ва шу давлатлар манфаатларига қараб тажовуз қилган давлатга қарши уруш эълон қилинади ёки эълон қилинмайди. Бу иттифоқлар жамоий (коллектив) шартномалар бўлиши ҳам мумкин. Бунда шу шартномага кирган давлатлардан бирига тажовуз қилинса уларнинг ҳаммасига қилинган тажовуз деб ҳисобланади. Шунинг учун бу давлатлардан бири бирон давлатга қарши урушга кирса шартномадаги барча давлатлар ўша давлатга қарши уруш ҳолатида бўлиб қолади. Бу иттифоқларнинг барчаси – икки ёқлама шартномалар бўладими ёки жамоий шартномаларми, ҳеч фарқсиз – армиянинг ўз иттифоқчисини ва унинг вужудини мудофаа қилиш учун шу иттифоқчи билан биргаликда урушга киришини муқаррар қилиб қўяди. Бунда бу армияларнинг бир неча қўмондонлиги бўладими ёки битта қўмондонлик остида бўладими, бунинг фарқи йўқ.
271-бет
Бетлар: 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307 308 309 310 311 312 313 314 315 316 317 318 319 320 321 322 323 324 325 326 327 328 329 330 331 332 333 334 335 336 337 338 339 340 341 342 343 344 345 346 347 348 349 350 351 352 353 354 355 356 357 358 359 360 361 362 363 364 365 366 367 368 369 370 371 372 373 374 375 376 377 378 379 380 381 382 383 384 385 386 387 388 389 390 391 392 393 394 395 396 397 398 399 400 401 402 403 404 405 406 407 408 409 410 411 412 413 414 415 416 417 418 419 420 421 422 423 424 425 426 427 428 429 430 431 432 433 434